Historia
Katedra Prawa Karnego powstała w 1945 r. Początkowo nie była obsadzona. Wykłady zlecone prowadził prezes sądu okręgowego mgr Antoni Balcerzyk. Pozostawała wówczas pod opieką prof. dr. hab. Karola Koranyiego. Z dniem 1 października 1948 r. jej kierownictwo powierzono dr. Jerzemu Śliwowskiemu. Katedra prowadziła działalność naukowo-dydaktyczną do końca roku akademickiego 1952/1953.
Działalność dydaktyczna polegała na prowadzeniu wykładów, ćwiczeń oraz seminariów z zakresu prawa karnego, natomiast działalność naukowa szła w kierunku badania prawa karnego porównawczego w zakresie represji faszystowsko-hitlerowskich oraz w kierunku badań nad rozwojem prawa karnego w XIX w.
Po trzyletniej przerwie, w 1956 r. Katedra Prawa Karnego wznowiła swą działalność. Jej kierownictwo objął ponownie doc. dr hab. Jerzy Śliwowski, który pełnił tę funkcję do 1969 r. Prace badawcze Katedry zaczęły ogniskować się wokół penitencjarystyki, więziennictwa, a także prawa karnego porównawczego. W początkowym okresie funkcjonowania pracownikami Katedry byli także m.in. dr Maciej Gorzechowski, dr Anna Gimbut, dr Krystyna Paluszyńska, dr Janina Wojciechowska oraz dr Marian Dębski. Swoje pierwsze kroki w karierze naukowej w Katedrze Prawa Karnego stawiał także prof. dr hab. Zdzisław Brodecki, kierownik kolejno Katedry Prawa Morskiego, a następnie Katedry Prawa Europejskiego i Komparatystyki Prawniczej na Uniwersytecie Gdańskim.
W 1969 r. utworzono Instytut Prawa Karnego, którego dyrektorem do 1979 r. był prof. dr hab. Wiesław Daszkiewicz, a od 1979 r. – prof. zw. dr hab. Andrzej Marek. W skład Instytutu wchodziły: Zakład Prawa Karnego i Penitencjarnego (jego kierownikiem był do 1977 r. prof. dr hab. Jerzy Śliwowski) oraz Zakład Kryminologii i Polityki Kryminalnej (którym kierował prof. zw. dr hab. Andrzej Marek). W 1977 r. te dwa Zakłady zostały połączone tworząc: Zakład Prawa Karnego i Kryminologii (którego kierownikiem został prof. zw. dr hab. Andrzej Marek). Oprócz tego, w skład Instytutu Prawa Karnego wchodziły również: Zakład Postępowania Karnego (którego kierownikiem do 1979 r. był prof. dr hab. Wiesław Daszkiewicz, a następnie od 1979 r. – doc. dr hab. Andrzej Bulsiewicz) oraz Zakład Kryminalistyki (kierowany przez dr Mariusza Kulickigo). W Zakładzie Prawa Karnego i Kryminologii w latach 1966-96 kolejno na stanowiskach asystenta, adiunkta i profesora nadzwyczajnego zatrudniona była dr hab. Alicja Grześkowiak, prof. UMK – w latach 1989-2001 senator I, II, III i IV kadencji, w latach 1991-1993 wicemarszałek Senatu II kadencji, w latach 1997-2001 marszałek Senatu IV kadencji. W latach 1980-93 pracownikiem Zakładu był również prof. dr hab. Emil W. Pływaczewski, obecny Dziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. W Zakładzie zatrudnieni byli także m.in. dr Sławomir Redo oraz dr Dorota Gajdus.
W wyniku zmian organizacyjnych przeprowadzonych na Wydziale Prawa i Administracji, w 1990 r., Instytut Prawa Karnego przestał istnieć, a z funkcjonującego w dotychczasowych jego ramach Zakładu Prawa Karnego i Kryminologii wyodrębniono Katedrę Prawa Karnego i Polityki Kryminalnej oraz Katedrę Prawa Karnego i Kryminologii. Kierownictwo nad tą pierwszą objął prof. zw. dr hab. Marian Filar, zastąpiony w 2012 r. przez prof. Andrzeja Adamskiego. Natomiast Katedrą Prawa Karnego i Kryminologii, którą do końca 2010 r. kierował prof. zw. dr hab. Andrzej Marek, a od 1 stycznia 2011 r. prof. dr hab. Violetta Konarska-Wrzosek.
Na mocy Zarządzenia Nr 10 Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie zmian organizacyjnych na Wydziale Prawa i Administracji doszło do połączenia obu jednostek naukowych. W ich miejsce powołana została do życia Katedra Prawa Karnego.
Prace badawcze wskazanych pracowników dotyczą niemal wszystkich działów szeroko rozumianego prawa karnego tj. prawa karnego powszechnego (kodeksowego i pozakodeksowego), prawa karnego skarbowego, prawa karnego wykonawczego, prawa wykroczeń i postępowania z nieletnimi. W zakresie zainteresowań badawczych znajdują się też zagadnienia z dziedziny kryminologii i polityki kryminalnej. Katedra prowadzi liczne seminaria magisterskie ze wskazanych powyżej obszarów badawczych oraz regularne seminaria doktoranckie. Pracownicy Katedry sprawują opiekę naukową nad 15 doktorantami.